การสอบเทียบกล้องสำรวจเบื้องต้นด้วยตัวเอง

การสอบเทียบกล้องสำรวจเบื้องต้นด้วยตัวเอง
กล้องสำรวจ (Total Station, กล้องวัดมุม, กล้องระดับ) เป็นเครื่องมือที่ต้องการ “ความแม่นยำสูง” ในการใช้งาน ไม่ว่าจะเป็นการวัดมุม วัดระดับ หรือวัดระยะทางแต่เมื่อใช้งานไปนาน ๆ หรือเคลื่อนย้ายบ่อย กล้องอาจมีอาการคลาดเคลื่อนเล็กน้อย ซึ่งส่งผลกับค่าที่วัดได้ในภาคสนาม ดังนั้นการ “สอบเทียบกล้องเบื้องต้น” ด้วยตัวเองจึงเป็นสิ่งที่ช่างสำรวจควรรู้และทำได้ เพื่อมั่นใจว่ากล้องยังใช้งานได้แม่นยำก่อนนำไปภาคสนาม

✅ ทำไมต้องสอบเทียบกล้อง?
ตรวจสอบว่ากล้องยัง วัดได้แม่นตามสเปค
ป้องกันปัญหางานพลาดจากค่าที่คลาดเคลื่อน
ยืดอายุการใช้งาน และ ดูแลกล้องแบบมืออาชีพ

ประเภทกล้องที่สามารถสอบเทียบเบื้องต้นได้
ตรวจสอบได้เบื้องต้นอะไรบ้าง
กล้องวัดมุม (Theodolite) ความแม่นยำของมุม, ความสมดุลเส้นใย
กล้องระดับ (Auto Level) ฟองน้ำ, compensator, ความแม่นระดับความสูง
Total Station มุมราบ มุมดิ่ง ระยะวัด, ระบบ compensator

ขั้นตอนสอบเทียบกล้องแต่ละประเภทเบื้องต้น

1. การสอบเทียบกล้องวัดมุม (Theodolite)
วิธีตรวจสอบความสมดุลของเส้นใย (Collimation Error): ตั้งกล้องที่จุดใดจุดหนึ่ง เล็งไปยังเป้าหมายไกล (≥50 ม.) แล้วอ่านค่ามุม (Face Left) หมุนกล้องพลิกกลับอีกด้าน (Face Right) แล้วเล็งจุดเดิม
ถ้ามุมที่อ่านได้ ต่างกันไม่เกิน ±20 วินาที ถือว่าอยู่ในเกณฑ์

2. การสอบเทียบกล้องระดับ (Auto Level)
วิธีเช็ก compensator และความแม่นของระดับ
ตั้งกล้องบนพื้นแนวราบ ห่างจากไม้สต๊าฟ A และ B อย่างละเท่า ๆ กัน (เช่น 20 ม.) อ่านค่าระดับจาก A และ B → คำนวณหาความต่างระดับ ย้ายกล้องใกล้ A และห่าง B → วัดใหม่ความต่างระดับที่ได้ ควรเท่ากันหรือคลาดเคลื่อนไม่เกิน 2 mm
วิธีเช็ก compensator: เขย่ากล้องเบา ๆ → เส้นใยควร “แกว่งเล็กน้อย แล้วหยุดนิ่ง” ถ้าเส้นใย “สั่นไม่หยุด / ค้าง” → ควรส่งสอบเทียบศูนย์บริการ

3. การสอบเทียบกล้อง Total Station เบื้องต้น
ตรวจสอบมุมราบ:
ตั้งกล้อง → เล็งเป้า → วัดมุม (Face Left)
กลับกล้องอีกด้าน → วัดเป้าเดิม (Face Right)
นำค่าทั้งสองมาเฉลี่ย → ถ้าค่าต่างกันไม่เกิน ±5 วินาที ถือว่าใช้ได้
ตรวจสอบระยะ:
วัดระยะ 2 จุด ที่รู้ระยะจริง (เช่น วางปริซึม 30 ม. / 50 ม.)
ค่าที่กล้องแสดงควรไม่คลาดเกิน ±5 มม.
หากคลาดมาก → อาจมีปัญหา EDM หรือฝุ่นในเลนส์

สิ่งที่ควรทำเป็นประจำ
รายการตรวจสอบ ตรวจสอบเส้นใย / มุมซ้ำ ทุกครั้งก่อนออกภาคสนาม วัดเทียบระยะจริง เดือนละครั้ง (ถ้าใช้งานบ่อย) เขย่าตรวจ compensator ทุกครั้งหลังเคลื่อนย้ายทำความสะอาดกล้อง หลังใช้งานทุกครั้ง
สอบเทียบโดยศูนย์บริการ ปีละครั้ง หรือทุก 6 เดือน

ข้อควรระวัง
การสอบเทียบเบื้องต้น “ไม่ใช่การแก้ไขเครื่องมือ” แต่เป็นการ “เช็กความพร้อม”
หากกล้องคลาดเคลื่อนเกินเกณฑ์ → ควรส่ง สอบเทียบโดยผู้เชี่ยวชาญ
อย่าพยายามปรับตั้งเองหากไม่มีความชำนาญ เพราะอาจทำให้กล้องเพี้ยนมากกว่าเดิม

 สรุป
การสอบเทียบกล้องสำรวจเบื้องต้นควรทำเป็น นิสัยก่อนใช้งานทุกครั้ง เพื่อมั่นใจว่าอุปกรณ์ของคุณ “แม่น พร้อม และปลอดภัย”
✅ ตรวจฟองน้ำ – โฟกัส – เส้นใย
✅ วัดเปรียบเทียบค่าซ้ำ
✅ อย่าละเลยความคลาดแม้เพียงไม่กี่วินาที!