กล้องสำรวจในงานเหมืองใต้ดิน: ความท้าทายและวิธีรับมือ

กล้องสำรวจในงานเหมืองใต้ดิน: ความท้าทายและวิธีรับมือ
การทำงานสำรวจใน “เหมืองใต้ดิน” ไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะนอกจากสภาพแวดล้อมจะมีข้อจำกัดมากมายแล้ว ยังต้องการ ความแม่นยำสูง ในการวัดพิกัด, ตำแหน่งหัวงาน, ความลาดเอียง, และการติดตามการทรุดตัว เพื่อให้การขุดเจาะดำเนินไปอย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ
กล้องสำรวจ (Total Station / Digital Level / Laser Scanner) จึงเป็นหัวใจหลักของงานสำรวจในเหมืองใต้ดิน แต่ในขณะเดียวกันก็ต้องเจอกับ “ความท้าทายเฉพาะทาง” ที่ไม่พบในงานสำรวจภาคพื้นทั่วไป

ความสำคัญของกล้องสำรวจในเหมืองใต้ดิน
กำหนด แนวการขุดเจาะ (Drill Alignment) ตรวจสอบ ความเพี้ยนของแนวทางเดิน (Tunnel Deviation) วัด ความสูง-ความกว้างของหน้าตัดอุโมงค์ (Tunnel Profile) เฝ้าระวัง การทรุดตัวหรือรอยร้าวของผนังเหมือง เช็กพิกัดเครื่องจักร / สายพาน / ระบบขนส่งใต้ดิน

ความท้าทายในการใช้กล้องสำรวจในเหมืองใต้ดิน
1.  สภาพแสงน้อยหรือมืดสนิท ไม่สามารถใช้การเล็งด้วยสายตาแบบทั่วไปได้ ต้องใช้กล้องที่มี เลเซอร์นำทางหรือไฟส่องเป้า
2. ฝุ่น แรงสั่นสะเทือน และความชื้นสูง มีผลต่อการทำงานของเลนส์, compensator และการอ่านค่าระยะ ความชื้นอาจทำให้เกิด ฝ้า หรือเชื้อราในเลนส์ แรงสั่นจากเครื่องจักรทำให้กล้องเคลื่อนไหวได้ง่าย
3. สภาพพื้นที่แคบและไม่เรียบ ยากต่อการตั้งกล้องให้นิ่งและระดับ ต้องใช้ขาตั้งกล้องแบบพิเศษที่ กะทัดรัดและปรับได้หลายองศา
4. ไม่มีสัญญาณดาวเทียม / GPS ใช้ไม่ได้ ทำให้ไม่สามารถใช้ GNSS ได้ → ต้องพึ่งพา Total Station และเลเซอร์เป็นหลัก
5. ต้องวัดซ้ำจุดเดิมอย่างแม่นยำ เพื่อควบคุมคุณภาพของแนวอุโมงค์ และความปลอดภัยของการขุด หากพิกัดเพี้ยนเพียงเล็กน้อย อาจทำให้ขุดผิดแนว และต้องแก้ไขเสียเวลาและค่าใช้จ่าย

วิธีรับมือกับความท้าทายเหล่านี้
✅ 1. ใช้กล้องสำรวจที่ออกแบบสำหรับงานใต้ดิน เช่น กล้อง Total Station แบบกันฝุ่นกันน้ำ (IP65 ขึ้นไป) เลือกกล้องที่มี เลเซอร์นำทาง, แสงเล็งได้ในที่มืด และใช้งานง่ายแม้ใส่ถุงมือ
✅ 2. วางระบบจุดควบคุม (Control Points) ให้แม่นยำ ติดตั้งหมุดหลักถาวรในผนังหรือพื้นของอุโมงค์ ใช้เป็นจุดอ้างอิงซ้ำได้ในทุกการตรวจสอบ
✅ 3. ใช้อุปกรณ์เสริมเฉพาะ ขาตั้งขนาดสั้นหรือแขนจับผนัง สำหรับพื้นที่แคบ ไม้สต๊าฟแบบยืดหยุ่นหรือพับเก็บได้ เครื่องมือเล็งแบบ เลเซอร์หรือ LED เป้าเรืองแสง
✅ 4. วางแผนการวัดล่วงหน้า สำรวจพื้นที่ก่อนติดตั้งกล้อง ทำ “แผนที่เบื้องต้น” ของแนวเหมืองก่อนลงไปจริง
✅ 5. ตรวจสอบและสอบเทียบกล้องบ่อยกว่าปกติ เนื่องจากสภาพใต้ดินรุนแรง อาจทำให้กล้องคลาดเคลื่อนเร็ว ควรสอบเทียบทุกสัปดาห์หรือทุกครั้งหลังทำงานหนัก

กล้องสำรวจรุ่นที่นิยมใช้ในเหมืองใต้ดิน
ประเภทกล้องและ คุณสมบัติเด่น
Robotic Total Station วัดอัตโนมัติจากระยะไกล เหมาะกับพื้นที่อันตราย
Digital Level ใช้วัดการทรุดตัวของพื้นเหมืองแบบแม่นยำสูง
3D Laser Scanner เก็บข้อมูลผิวหน้าตัดของอุโมงค์เพื่อสร้างโมเดล 3D
Mining Total Station (เฉพาะทาง) ทนฝุ่น ความชื้นสูง ระบบประมวลผลในตัว

สรุป
การใช้ กล้องสำรวจในเหมืองใต้ดิน ต้องอาศัยความเข้าใจใน สภาพแวดล้อมที่ท้าทาย, อุปกรณ์ที่เหมาะสม, และเทคนิคที่เฉพาะเจาะจง เพราะแม้ความคลาดเคลื่อนเพียงไม่กี่มิลลิเมตร อาจทำให้ แนวอุโมงค์เบี่ยง, โครงสร้างเสียหาย หรืออุบัติเหตุร้ายแรงได้ หากคุณสามารถจัดการกับข้อจำกัดเหล่านี้ได้ กล้องสำรวจจะเป็น ผู้ช่วยสำคัญที่สุดในการควบคุมคุณภาพ และความปลอดภัยของงานเหมืองใต้ดิน